تلویزیون معمولا برنامه‌هایی با محوریت کتاب و ترویج کتابخوانی در شبکه‌های مختلف دارد که معروف‌ترین و پرمخاطب‌ترین آن برنامه «کتاب باز» شبکه نسیم بود اما به‌تازگی همین شبکه مسابقه‌ای را با همین موضوع به نام «دیدی نو» به تهیه‌کنندگی مهران میرصالحی در دست تهیه و تولید دارد که با اجرای حمید گلی روی آنتن می‌رود. نکته جالب درباره این مسابقه این‌که در فصل نخست آن که در ۳۸قسمت طراحی شده، برخی قسمت‌ها برای مخاطبان کودک و نوجوان و باقی قسمت‌ها برای بزرگسالان طراحی شده است. ویژگی دیگری که این مسابقه دارد این است که شرکت‌کننده‌ها از فضای کتاب و مطالعه دور هستند. برخلاف مسابقه‌ها و برنامه‌هایی با این محوریت که اغلب افراد اهل مطالعه و کتاب در آن حضور پیدا می‌کنند. میزان تاثیرگذاری چنین مسابقه‌ای روی مخاطبان بیشتر خواهد شد. نکته دیگر مربوط به اجرای این برنامه توسط حمید گلی است. یکی از عموهای فیتیله‌ای که بچه‌ها با او خاطره بسیاری دارند. جام‌جم با مهران میرصالحی، تهیه‌کننده این مسابقه گفت‌و‌گویی داشته که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.

 به‌عنوان تهیه‌کننده دیدی نو مهم‌ترین ویژگی آن را در چه می‌دانید و فکر می‌کنید بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و به یکی از برنامه‌های برجسته شبکه نسیم تبدیل شود؟
ترویج موضوع کتابخوانی براساس روش‌های تاثیرگذار و همسو با ذائقه مخاطب امروز مهم‌ترین ویژگی این مسابقه از دیدگاه فرم و قالب است. برنامه به صورت مسابقه طراحی شده و خانواده‌ها در گروه‌های مختلف با توجه به آیتم‌های طراحی شده در این مسابقه شرکت می‌کنند. البته این مسابقه قرار است در فصل‌های مختلف ادامه داشته باشد اما این فصل از برنامه ۳۸قسمت ۵۵ دقیقه‌ای است که به صورت آیتم‌های مسابقه‌ای و رقابتی طراحی شده است. عمده شرکت‌کنندگان افراد و اشخاصی هستند که از فضای مطالعه و کتاب تقریبا دور بوده یا به زبان ساده اهل کتاب نیستند. همین موضوع آن را از سایر برنامه‌ها متمایز می‌کند. ما تلاش کردیم که در ژانرهای مختلف موضوعات را به تصویر بکشیم. در این فصل از برنامه، سه قسمت به‌طور ویژه برای گروه سنی کودک، سه قسمت گروه سنی نوجوان و ۳۲ قسمت برای گروه سنی بزرگسال، طراحی شده تولید خواهد شد.

 شما در مجموعه قبلی که ساختید یعنی «جمعمون جمعه» که از شبکه دو پخش شد، با محمد مسلمی همکاری کردید و این‌بار در دیدی نو با یکی دیگر از عموهای فیتیله‌ای که بچه‌ها دوست داشتند یعنی حمید گلی همکاری دارید. چطور شد که ایشان را برای اجرای این مسابقه انتخاب کردید؟
مجری این مسابقه آقای حمید گلی است که انتخاب ایشان برای مجریگری با توجه به سابقه‌شان در حوزه کودک، شاید برای بعضی‌ها علامت سؤال باشد. من ترجیحم بر این است که صبر کنیم و پس از پخش برنامه درباره این انتخاب حرف بزنیم. شاید در آن زمان و مقطع صحبت کردن درباره کار آقای گلی منطقی‌تر و به دور از قضاوت‌ها باشد.

همان‌طور که در برنامه قبلی‌تان هم آیتم کتابخوانی را لحاظ کرده بودید، نشان‌دهنده این است که شما برای ساخت برنامه‌های حوزه کتاب و مطالعه انگیزه بسیاری دارید و همواره این موضوع دغدغه شما در برنامه‌سازی است. این علاقه و دغدغه به حوزه کتاب از کجا نشأت می‌گیرد؟
دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره مطالعه و ترویج آن در جامعه می‌تواند الگو و انگیزه بسیاری از ما در این راه باشد. ایشان سال ۷۴ با اشاره به اهمیت مطالعه کتاب فرمودند: «من اگر بدانم هر روز یک ساعت باید حرف بزنم و نتیجه‌اش این باشد که مردم کتابخوان بشوند، حاضرم روزی یک ساعت و نیم حرف بزنم. منتهی چیزهایی هست که با گفتن تنها تمام نمی‌شود. این، گفتن به زبان‌های گوناگون می‌خواهد تا یک عادت از بین برود یا به وجود بیاید.» خب با این الگو من هم مثل خیلی از ایرانی‌‌هایی که با دیدن سرانه مطالعه در کشور متعجب و متاسف می‌‌شوند، از این شرایط گلایه‌ داشتم. بسیاری از دلسوزان رسانه و شخص رهبر انقلاب هم شدیدا پیگیر این موضوع بوده و هستند. فکر می‌کنم کار کردن در حوزه کتاب ضمن این‌که خیلی مهم است، سخت هم هست و ابعاد مختلفی دارد که کار کردن روی هریک از آنها شاید ماه‌ها و سال‌ها زمان و تحقیق بخواهد. این‌که بیاییم و مخاطب را به صورت صرفا شعاری، دعوت به مطالعه‌‌های تکراری کنیم یا ارائه آمار و ارقام مطالعه در کشورهای دیگر را به رخش بکشیم، زیاد برایش جذاب نخواهد بود. به‌ویژه که مخاطب امروز با انواع پلتفرم‌ها سروکار دارد. به همین دلیل شناخت مخاطب و نیازهایش، مهم‌ترین پیش‌‌نیاز ساخت هر برنامه تلویزیونی به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل کتاب و مطالعه است.

 با این حساب باید ساخت چنین برنامه‌هایی برای برنامه‌ساز کار سختی باشد. آن هم با توجه به این‌که مخاطب امروز برای سرگرم‌شدن به رسانه‌های بسیاری دسترسی دارد.
بله. تیم سازنده برنامه باید این موضوع را بداند که مخاطب امروزش با مخاطب ۲۰ ــ‌۱۰ سال پیش تفاوت دارد. سلیقه‌اش، دغدغه‌اش فرق کرده، پس خوراک فکری هم که به او داده می‌شود، باید فرق کند و مثل قبل نباشد. اگر این خوراک فکری تکراری باشد، نمی‌تواند نیاز بیننده امروز را تامین کند و طبیعی است که او برای تامین نیازش به رسانه‌های دیگر و پلتفرم‌های دیگر مراجعه می‌کند. یک بخش دیگر هم در این موضوع مخاطب‌شناسی؛ بحث قالب و فرم است که باید متناسب با سلیقه بیننده امروز باشد. در این حوزه رقابت بسیار سخت و شدید است و بضاعت ما در برابر استودیوهای غول‌آسای هالیوود، کم. با این همه تا حد امکان، تصویری که روی آنتن شبکه می‌رود باید حرفه‌ای و نزدیک به سلیقه مخاطبی باشد که در بمباران تصاویر باکیفیت قرار دارد. اگر بخواهیم این حوزه را تشبیه کنیم، باید به یک اقیانوس تشبیه شود که گسترده‌تر از آن است که در یک یا چند برنامه بشود به آن پرداخت. 

 با تعاریفی که کردید، هدف شما از تولید این مسابقه چیست؟ 
تمام تلاش برنامه‌سازان دیدی نو این است که بتوانند بین مطالعه و خانواده پل بزنند و مطالعه را از آن حالت فردی بودنش خارج کنند و نشان بدهند که کتاب می‌تواند عامل نزدیکی فکری اعضای خانواده در این دوره باشد که موبایل و شبکه‌های اجتماعی می‌خواهند این نزدیکی را از بین ببرند. این‌که فقط به دنبال ساخت برنامه‌ای باشیم که مردم را سرگرم کند، شاید یکی از هدف‌های برنامه‌سازی برای تلویزیون باشد اما همه هدف نیست. تمام تلاش ما این است که در کنار این سرگرمی، بتوانیم علامت سؤالی را هم در ذهن مخاطب ایجاد کنیم و بعد بتوانیم تا حد توان آن علامت سؤال را رفع کنیم. اگر موفق به ایجاد آن علامت سؤال شویم، خودش می‌تواند منشأ و آغاز خلاقیت در ذهن و زندگی مخاطب باشد.

 موضوع کتاب از چه دوره‌ای به دغدغه برنامه‌سازی شما تبدیل شد؟ 
دغدغه بنده در حوزه کتاب و مطالعه موضوع تازه‌ای نیست و به‌دلیل دغدغه‌ای که همیشه نسبت به کتاب داشتم و دارم، سعی کردم در هر برنامه‌ای که در آن حضور داشتم؛ گریزی هم به کتاب و معرفی کتاب‌های خوب داشته باشم، ما بین سال‌های ۹۷ تا ۹۹، هزاروصدو‌بیست‌وهشت عنوان کتاب در ۹ موضوع را از سه شبکه رادیویی، در قالب آیتم‌های «صدثانیه» معرفی کردیم. یا در همین تولیدات اخیر جمعمون جمعه که سال گذشته روی آنتن شبکه دو رفت، به‌رغم این‌که محوریت و موضوع دیگری داشت، ما بخشی را برای معرفی کتاب اختصاص دادیم و آیتمی با عنوان «من یار مهربانم» در نظر گرفتیم و می‌توانم بگویم این آیتم از جذاب‌ترین بخش‌های مجموعه پخش شده بود و مورد توجه بیننده‌ها هم قرار گرفت. بنابراین کتاب و مطالعه موضوع تازه‌ای برای بنده و تیم همراهم نیست و همیشه این دغدغه را طی سال‌های گذشته داشتیم و خواهیم داشت.

 در برخی محافل خبری و رسانه‌ای گفته می‌شود که این برنامه جایگزین یکی دیگر از برنامه‌های حوزه کتاب است که از این شبکه پخش می‌شد؛ این موضوع را تایید می‌کنید؟
بارها گفته‌‌ام حوزه کتاب و مطالعه، مثل اقیانوسی است که انتهایی ندارد. کارکردن در آن هم به دلیل همین گستردگی، جا برای کار زیاد دارد. پس هیچ برنامه و برنامه‌سازی نمی‌تواند جای گروه و برنامه دیگری را تنگ کند. برنامه دیدی نو هم هیچ‌وقت در پی جایگزینی برنامه‌ای نبوده و نیست و در حد بضاعت خودش تلاش می‌کند در این اقیانوس سهمی داشته باشد. سازندگان هر برنامه‌ای هم دیدگاه‌های خاص خودشان را درباره موضوع دارند و این دیدگاه‌ها برای هر فرد و تیمی متفاوت و خاص است. بنابراین فکر می‌کنم این حوزه برای کار کردن، برای همکاری و همدلی کردن جای بسیار دارد و هیچ‌کسی در پی جایگزینی هیچ‌کسی نیست و اساسا در نگاه مدیران شبکه یا تهیه‌کننده و دیگر عوامل سازنده این برنامه، اصلا چنین چیزی نبوده است.

تشویق به مطالعه با «دیدی نو»
میرصالحی درباره تفاوت‌های این برنامه با سایر برنامه‌هایی که در این حوزه ساخته شده، می‌گوید: برنامه‌هایی که قبلا در حوزه کتاب و مطالعه ساخته می‌شدند، یک ویژگی مشترک داشتند؛ عمده مخاطبان این برنامه‌ها را افراد کتابخوان و نزدیک به فضای مطالعاتی تشکیل می‌دادند اما برنامه مسابقه دیدی نو تلاش کرده است مخاطب، هدف خود را گروهی تعریف کند که به زبان ساده، چندان اهل مطالعات عمیق نیستند و با این فضا تا حدودی غریبه‌اند. تمام تلاش ما این است که افراد و گروه‌هایی از این نوع را تشویق و ترغیب به مطالعه کنیم و این مهم‌ترین ویژگی برنامه ما در مقایسه با برنامه‌های دیگر در حوزه کتاب و مطالعه است.

زینب علیپور طهرانی - گروه رسانه

منبع: روزنامه جام جم